زبان توركي گوش نواز ترين زبان دنيا
حروف صدا دار(ünlülər ) در توركي:
حروف صدا دار در توركي عبارتند از aouIİeəöü كه از اين 9 حرف 4 حرف aouI حروف كلفت-قالين kalin و 5 حرف İeəöü را حروف صدادار نازيك-اينجه incə ميگويند.
قاعده هماهنگي اصوات ünlülər uyumu :
در زبان توركي در يك كلمه بايد همه حروف صدادار از يك نوع باشند.يعني همه بايد يا كلفت-قالين يا همه نازيك-اينجه باشند.و امكان ندارد در يك كلمه دو نوع مصوت باشد.
اين قاعده در تمامي كلمات توركي بطور كامل وجود دارد.به دليل وجود اين قاعده زبان توركي لقب دلنشين ترين زبان دنيا را به خود گرفته است.
مثال:
در:
kapi اشتباه
kapı صحيح
خنديدن:
gülmak اشتباه
gülmək صحيح
ساعتها:
saatlər اشتباه
saatlar صحيح
شش:
alti اشتباه
altı صحيح
با توجه به اينكه زبان توركي يك زبان التصاقي است يعني در صرف كردن فعل ها ريشه فعل ثابت مي ماند و اكها(وند ها) به فعل اضافه ميشوند؛ اگر در وندهاي اضافه شده اگر مصوتي وجود داشته باشد بايد از نوع آخرين مصوت كلمه اصلي تبعيت كند.
در لغات بيگانه اي كه از زبان هاي ديگر به زبان توركي وارد ميشود نيز بايد اين قاعده رعايت شود و باعث ميشود كه مصوت ها در كلمات وارداتي تغيير كنند.
مثال:كلمه آدم
در اين كلمه 2 مصوت وجود دارد آ a و فتحه ə
چون آa كلفت-قالين است و فتحه نازيك-اينجه پس مصوت دوم به شكل كلفت-قالين خود تبديل ميشود(فتحه به آ تبديل ميشود)
پس در توركي آدم adəm به شكل آدام adam تلفظ ميشود
البته تمام اين قانون را مردم آزربايجان بصورت ناخود آگاه به كار ميبرند و با اين قانون آشنا هستند.
اين قانون در لغات توركي كه به فارسي وارد شده اند نيز به كار ميرود
مثال:
تغيير فتحه و آ :
پسوند توركي "گاه" در كلماتي مثل خوابگاه و خوابگه(پسوند گاه در توركي به شكل قاه به كار ميرود)
لغت توركي "كوتاه" كه به شكل "كوته" نيز به كار ميرود(در توركي به شكل güdə )
پسوند توركي "دان"و"دن"
پسوند توركي "دار" و "در"
و....
TÜRK'ün dili tək sevgili istəkli dil olmaz
